سهم ویژه تعاونی در اشتغالزایی کشور

تعاونی‌ها نقش ویژه‌ای در اقتصاد کشورها طی سالیان اخیر ایفا کرده اند به‌طوری که آنان در این کشورها زمینه ساز رشد و توسعه اقتصادی، اشتغالزایی شده‌اند بنابراین می‌توان گفت تعاونی‌ها در خلا اقتصادی فعالیت نمی‌کنند بلکه آثار آنها به‌طوری غیرمستقیم (اشتغالزایی، افزایش تولید، سازماندهی با توزیع و..) نصیب مردم می شود.

با این حال تعاونی های تشکیل شده در سراسر کشور خود به انواع گوناگونی تقسیم می شود که در ادامه می خوانید.

معمولا شرکت های تعاونی کشاورزی از اتحاد بین متخصصان، دست اندرکاران و روستائیان کارآمد تشکیل می‌شود و در زمینه‌های مختلف مرغداری، باغداری، دامداری، زنبورداری و دیگر فعالیت‌های کشاورزی به فعالیت می پردازد.

عمدتا شرکت تعاونی خدمات به شرکت‌های گفته می‌شود که اعضای تشکیل دهنده آن، خدمات لازم مربوط به اهداف شرکت را عرضه می‌کنند مانند تعاونی خدمات مسافربری.

شرکت تعاونی مسکن عمدتا شرکتی است که برای تمام و یا قسمتی از امور زیر تشکیل می‌شود:

1- تهیه زمین و تقسیم آن به منظور ساخت خانه‌های مسکونی و فروش آن به اعضا

2- خرید واحدهای مسکونی و فروش آن به اعضا به صورت سیستم اجاره داری

3- ساخت طبقات واحدهای مسکونی و فروش آپارتمان ها به اعضا به صورت نقد یا اقساط

4- واگذاری واحدهای مسکونی ملکی شرکت به صورت اجاره به اعضا

5- انجام خدمات نقشه کشی، مهندسی و معماری برای اعضا و نظارت در اجرای عملیات ساختمانی متعلق به آنها

6- انجام تعمیرات ساختمان‌های ملکی اعضا و نگهداری و اداره ساختمانها و تاسیسات و انجام خدمات عمومی مربوط به آنها

این نوع شرکت بین افراد گروه‌های شغلی طبق مقررات آیین نامه‌ای که به وسیله سازمان مرکزی تعاون کشور(وزارت کار و امور اجتماعی) تهیه شده و به وسیله تصویب شورای پول و اعتبار رسیده است و برای مقاصد زیر تشکیل می شود:

1- باز کردن حساب سپرده های مختلف منحصرا برای اعضای شرکت

2- پرداخت وام به اعضای شرکت

3- پرداخت سایر تسهیلات اعتباری به اعضا در صورت امکان

نیل به اهداف رشد و توسعه اقتصادی طبیعتا برای کشورهای مختلف دنیا اشتغالزایی را خصوصا در مناطق روستایی و کمتر برخوردار به همراه آورده است به عبارت دیگر در هر کشوری ایجاد اشتغال جدید به منظور تقلیل مسائل مربوط به بیکاری یکی از هدف های مهم برنامه ریزی و توسعه اقتصادی است.

تعاونی‌ها این امتیاز طلایی و ویژه را دارند که به علت به کارگیری الگوی کاربری آن، نیاز کمتری به امکانات در زمینه مکانیزاسیون و اتوماسیون دارند و در نتیجه برتر بودن نیروی کار انسانی بر سرمایه، بر تعداد زیادی از افراد سبب ایجاد شغل برای آنها می‌شود.

باید به این نکته توجه داشت که هر شغل مستقیم ایجاد شده در تعاونی های کشور یک یا چند شغل غیرمستقیم نیز در بخش‌های مکمل این فعالیت از قبیل صنایع غذایی، خدمات حاشیه‌ای، اعتباری و یا بانکی به همراه خواهد آورد.

از طرف دیگر باید به این نکته نیز اشاره کرد که سرمایه‌گذاری لازم برای ایجاد یک شغل در بخش تعاونی به مراتب کمتر از بخش های دیگر اقتصادی است.

تحولات ملی و بین المللی هر یک به گونه‌ای در اقتصاد کشورمان تاثیر گذارند از این رو مشکل بیکاری برای بخش زیادی از جمعیت کشور خصوصا فارغ التحصیلان دانشگاهی به وجود آمده که باید برای رفع آن چاره‌جویی کرد.

طبیعتا بخش تعاونی که دومین بخش اقتصادی کشورمان است امکانات و اشراف بالقوه و بالفعل زیادی برای ایجاد اشتغال فراتر از برنامه های توسعه‌ای را می تواند ایجاد کند.

با الهام از اصول 44 و 43 قانون اساسی، بخش تعاون در اقتصاد کشور، ایجاد و تامین شرایط و امکانات کار برای همه، به منظور رسیده به اشتغال کامل و نیز قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی کاری ندارند را مورد تاکید قرار داده است.

با تاسیس شرکت ها و اتحادیه های تعاونی در کشور دو نوع اشتغال در جامعه ایجاد می شود: نوع اول اشتغال برای اعضای تعاونی هاست و نوع دوم برای افرادی است که بدون عضویت در شرکت به صورت کارکنان مزد و حقوق دریافت می‌کنند.

در ضمن با آغاز فعالیت یک شرکت تعاونی علاوه بر مشاغل مستقیم مذکور، فرصت های شغلی بسیاری نیز به صورت غیر مستقیم در جامعه ایجاد می‌شود، به عنوان مثال تاسیس یک شرکت تعاونی مسکن، فرصت های شغلی بسیاری را برای کارگران ساختمانی، آهنگری و... ایجاد می‌کند.

از دیگر ویژگی‌های مطرح در زمینه تعاونی ها این است که در تعدادی از تعاونی‌ها اعضا تعاونی بدون حضور در محل شرکت و یا در کارگاه محل سکونت خود صاحب شغل شده و به تولید کالاها و خدمات می‌پردازند.

از جمله این تعاونی‌ها می‌توان به تعاونی‌های تولید فرش دستباف و پوشاک اشاره کرد که اعضا با پشتیبانی مدیریت، در محل سکونت خود و با قیمت تمام شده کمتر به تولید کالاها و خدمات می‌پردازند.

اشتغالی که از طریق تشکل‌های تعاونی ایجاد می‌شود تفاوت‌های با اشتغال توام با مالکیت مشاع بر ابزار تولید دارد، به عبارت دیگر برخلاف بخش‌های دولتی و خصوصی که شاغلان فقط در قبال دریافت مزد و حقوق مشخص و کمتر از میزان تاثیرگذاری فرد شاغل کار می‌کنند، شاغلان واحدهای تعاونی در ایجاد سود و ارزش افزوده و در منافع کلی واحد خود مشارکت دارند و در اشتغال تعاونی، اعضای شاغل، در منافع کلی شرکت تعاونی مشارکت داشته و سهیم هستند. به‌طور کلی، شاغلان عضو تعاونی‌ها در ساختمان و ماشین آلات و نیز در سود و زیان شرکت سهیم بوده و با انگیزه و نظارت مستمر در تولید کالاها و خدمات اشتغال دارند.

زینب صفری کهره| خبرنگار حوزه اقتصادی